Trang chủ ĐẦU TƯ DAO là gì? Tìm hiểu DAO trong crypto mới nhất

DAO là gì? Tìm hiểu DAO trong crypto mới nhất

7 Tháng Mười Một, 2022

DAO là gì?

Với các nhà đầu tư tiền mã hóa hoặc đang nghiên cứu về linh vực blockchain, thuật ngữ DAO được bắt gặp thường xuyên. Nhưng không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa của DAO. Trong bài này, hãy cùng Beat Tiền Ảo tìm hiểu thuật ngũ DAO, giải thích đầy đủ nhất về DAO cũng như các dự án DAO trong thực tế.

Mục lục

DAO là gì? DAO crypto là gì?

DAO là viết tắt của Decentralized Autonomous Organization, nghĩa là tổ chức tự trị phi tập trung. Khác với các tổ chức tập trung như Apple hay Microsoft, các DAOs hoạt động trên nguyên tắc phi tập trung, dựa vào cộng đồng và được thúc đẩy bằng công nghệ blockchain.

Các quyết định, thỏa thuận trong 1 DAO đều được lập trình sẵn, được kiểm soát bằng các hợp đồng thông minh (smart contract), mọi thứ trở nên công bằng, công khai và minh bạch.

Hiện tại đã có hơn 100 DAO hoạt động ở các lĩnh vực khác nhau. Nổi bật trong số đó có thể kể tới: Protocol DAOs, Investment DAO, DAO Operating Systems Grants DAO, Social DAOs, Collector DAOs, Service DAOs, Media DAOs.

DAO được vận hành như thế nào?

Cơ chế vận hành của DAO là gì? Đó chính là các smart contract. Mọi thứ đều được lập trình sẵn dưới dạng các hợp đồng thông minh trên blockchain. Khi các điều kiện cụ thể xảy ra, smart contract sẽ được lập trình sẵn để tự động thực hiện. Không cần yếu tố con người can thiệp.

DAO được blockchain thúc đẩy, do vậy DAO cũng mang các đặc tính ưu việt của blockchain như công khai, minh bạch, không thể gian lận. Về cơ bản, cơ chế của DAO sẽ dựa vào sự bỏ phiếu từ cộng đồng. Cộng đồng sẽ nắm quyền quyết định sự thay đổi của DAO.

Để dễ hiểu hơn, chúng ta có thể hình dung DAO cũng tương tự như các cơ quan quản lý hành chính. Tuy nhiên DAO không có các chức vụ nắm quyền như trưởng, phó, phòng ban nhân viên. Thay vào đó DAO vận hành dựa trên sự kiểm soát chung của cộng đồng, căn cứ vào mô hình kinh tế mà DAO đã được lập trình sẵn.

Những quy tắc chi phối trong DAO được lưu dưới dạng các phần mềm mã nguồn mở. Tính kinh tế trong DAO sẽ ràng buộc các thành viên vì mục tiêu chung. Qua đó cộng đồng càng trở nên gắn kết và phụ thuộc lẫn nhau.

Các thành phần chính của DAO là gì?

DAO có 2 thành phần phổ biến nhất mà chúng ta hay gặp là token và tổ chức

Token trong DAO là gì?

Token là thành phần không thể thiếu trong DAO. Nó là các đồng tiền mã hóa chung trong cộng đồng DAO. Token đóng vai trò như mạch máu trong DAO vậy. Để hình dung tầm quan trọng của token trong DAO, Beat Tiền Ảo lấy các ví dụ sau:

Các nhà đầu tư nắm giữ càng nhiều các token như Maker, UNI hay CAKE sẽ có quyền biểu quyết cao hơn trong giao thức Maker DAO, Uniswap hay Pancakeswap.
Với các thợ đào Bitcoin hay Ether, phần thưởng của họ cũng là những đồng BTC hay ETH.

Nhờ có token, một thứ dễ mua và nắm giữ, các DAOs được tăng khả năng tiếp cận nhiều cộng đồng hơn.

Tổ chức trong DAO là gì?

Tổ chức (Organization) là một nhóm người, hay một cộng đồng có chung 1 mục tiêu, lý tưởng. Thành viên trong tổ chức sẽ có mức độ quyền quản trị khác nhau dựa vào lượng cổ phần (shares) mà họ nắm giữ.

Tiêu biểu như trong The LAO, khi tham gia góp vốn bạn sẽ nhận được lượng Shares tương ứng với số vốn đã góp. Bạn sẽ có các biểu về bỏ phiếu, đề xuất các dự án để các thành viên khác xem xét biểu quyết có nên đầu tư hay không.

Các DAO trong cùng một lĩnh vực không nhất thiết dùng chung một model mà có thể dùng nhiều model khác nhau. Như The LAO và Yield Guild Games tuy trong cùng một lĩnh vực Ventures DAO nhưng The LAO sử dụng Shared-Based model còn Yield Guild Games lại sử dụng model token-based với YGG token.

Ưu nhược điểm của DAO là gì?

Ưu điểm của DAO là gì

Công khai, minh bạch: Mã nguồn mở, ai cũng có thể kiểm tra, qua đó nâng cao sự tin tưởng.
Phân quyền: Nhờ công nghệ blockchain, mọi thứ trong DAO là phi tập trung và ngang hàng, không cần trung gian.
Tự động: Mọi quy trình được tự động hóa nhờ vào hợp đồng thông minh được lập trình sẵn
Công bằng: Mọi thành viên đều có quyền, ít nhiều phụ thuộc lượng token nắm giữ.

Nhược điểm của DAO là gì

Tính linh hoạt: Do mọi thứ được lập trình sẵn, nên các diễn biến trong DAO sẽ dập khuôn và thiếu tính linh hoạt.
Cộng đồng có thể sai: Không phải ai trong cộng đồng cũng đủ kiến thức để đóng góp những ý kiến đúng đắn. Nếu cổ phần của nhóm này đủ lớn, sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến DAO.
Tính cơ động thấp: Do mọi quyết định đều cần sự đồng thuận trong cả cộng đồng. Do vậy, những sự vụ khẩn cấp sẽ khó được giải quyết ngay.
Tính bí mật kém: Do mọi ý tưởng, đường hướng đều được bỏ phiếu công khai. Do vậy tính bí mật kinh doanh không được đảm bảo. Các đối thủ có thể nắm bắt và khai thác để vượt lên.
Mất công bằng: Nếu 1 tổ chức nắm giữ 1 lượng token nhiều hơn hẳn phần còn lại, khi đó DAO không khác gì được quyết định bởi tổ chức nắm giữ đó.

Ví dụ về trường hợp của dự án Uniswap, đã có đề xuất bán một lượng token UNI trị giá 20 triệu USD để làm quỹ cho “DeFi Education Fund” với mục đích lobby với các nhà làm luật. Tuy nhiên, điều đáng nói là cộng đồng Uniswap gần như không biết về đề xuất này mãi cho đến ngày cuối, và kể cả đã có người không đồng ý thì số vote “Yes” là quá lớn, chứng tỏ mức độ Centralized trong việc quản trị của Uniswap.

Tương lai của DAO

Mặt trái của sự tập trung là sự lạm quyền, duy ý trí, gây ra nhiều hệ lụy cho mọi ngành nghề xã hội. Phi tập trung như DAO sẽ nổi lên như 1 giải pháp mới, mô hình mới. Do vậy, DAO sẽ càng được quan tâm hơn nữa trong tương lai.

Hệ sinh thái DAO — Hệ sinh thái đa dạng của DAO

Theo Beat Tiền Ảo, mặc dù DAO có nhiều ưu thế nhưng cũng tồn tại các mặt hạn chế, do vậy trong tương lai DAO sẽ tồn tại như 1 cách thức bổ sung song hành chứ không nhằm xóa bỏ các mô hình tập trung.

Cùng với sự phát triển chung của blockchain và tiền mã hóa, DAO sẽ ngày càng tiếp cận sâu rộng hơn vào mọi lĩnh vực.

Đầu tư vào DAO như thế nào?

Đầu tư vào DAO không quá khó, bạn chỉ cần mua và nắm giữ coin/token của DAO đó. Bạn sẽ trở thành cổ đông của cộng đồng DAO và nắm 1 phần quyền biểu quyết trong DAO.

Thông thường các DAO hoạt động trên các mạng blockchain chủ đạo như Bitcoin, Ethereum hay BNB Chain, do vậy mua và nắm giữ BTC, ETH, BNB sẽ giúp bạn tham gia vào nhiều DAO hiện nay.

Bạn có thể tham khảo cách mua BTC hay các đồng coin khác trên Binance tại đây.

Tuy vậy, bạn cần cân nhắc các rủi ro khi đầu tư vào DAO cũng như cách bạn nghiên cứu về tiền mã hóa vậy. Beat Tiền Ảo cung cấp nhiều kiến thức về blockchain và tiền mã hóa để chúng ta cùng nâng cao kiến thức của mình.

Một số ứng dụng DAO nổi bật

DAO đã và đang được ứng dụng rộng rãi, sau đây là 1 số ứng dụng DAO nổi bật nhất hiện tại:

DAO trong lĩnh vực Crypto

Bitcoin: Là DAO sơ khai đầu tiên vì cách thức hoạt động của Bitcoin dựa trên sự đồng thuận của số đông.
Maker DAO: Marker DAO đang là giao thức có TVL lớn nhất tại thời điểm bài viết (8,2 tỷ USD). Được xem là một phần nhỏ của hệ thống lớn Marker Protocol. Hệ thống vận hành dựa trên sự kết hợp 2 tài sản tiền điện tử là Dai và MKR. Dai giữ nhiệm vụ cho phép thực hiện các giao dịch mà không cần bên thứ ba như Ngân hàng, chính phủ,… MKR cung cấp cho người tham gia các quyền bỏ phiếu biểu quyết.
Bitshares: Cung cấp khả năng tự quản lý tốt với hệ thống bỏ phiếu nâng cao. Thời gian xử lý 3 giây, tích hợp sẵn nền tảng defi.
Bit DAO: BIT là governance token đi kèm với quyền đề xuất, bỏ phiếu biểu quyết. BitDAO có mục tiêu là xây dựng nền kinh tế mã hóa phi tập trung cho tất cả mọi người. Đây là một giao thức được quản lý bởi BIT holder
Dash: Hoạt động dựa trên sự khuyến khích tiền tệ các bên liên quan là Masternodes. Những thành viên sẽ có quyền bỏ phiếu khi họ mua Dash, các thành viên tham gia đưa ra các quyết định theo quy tắc đã đặt ra.

DAO trong đa dạng các lĩnh vực

Các tổ chức phi lợi nhuận: Cá nhân có thể nhận quyên góp ẩn danh và quy mô là các thành viên đến từ mọi nơi trên thế giới. Các thành viên tham gia sẽ biểu quyết sử dụng số tiền quyên góp này.
Công ty Audit: Cho phép quản lý các dự án tự động, cải tiến và bảo mật tốt hơn nhằm cải thiện các hoạt động kiểm toán.
Chính phủ: Mô hình DAO sẽ tăng cường giám sát, kiểm toán hoặc bỏ phiếu thực hiện các hợp đồng, các quy trình, đấu thầu, …

Quỹ đầu tư phi tập trung DAO ngày càng lớn

Ví dụ về dự án DAO

Một số ví dụ về các dự án DAO nổi bật hiện nay.

Token-based DAO

Bitcoin

Với vốn hóa đã từng chạm mốc 1000 tỷ USD vào năm 2021, Bitcoin là cái tên lớn nhất và tiên phong nhất về DAO. Một mạng blockchain phân quyền, dữ liệu phi tập trung, không ai có thể kiểm soát. Mọi thành viên đều có quyền biểu quyết để quyết định mạng lưới.

Mục tiêu của Bitcoin là 1 phương tiện lưu trữ giá trị như vàng, và tiền tệ giao dịch ngang hàng nhanh chóng.

Ethereum

Ethereum ban đầu là một DAO với cơ chế Proof of Work (PoW), tức incentives hưởng fee và block reward cho thợ mỏ (miner), đổi lại miner cần thực hiện các hoạt động vận hành như khai thác khối mới, xác nhận giao dịch, đảm bảo bảo mật cho mạng lưới.

Hiện tại, Etherum 2.0 đang chuyển sang cơ chế Proof of Stake (PoS), nguyên lý này vẫn không thay đổi khi các stakers sẽ là bên xác nhận giao dịch và đảm bảo bảo mật cho mạng lưới để đổi lại incentive.

Bên cạnh đó miner có quyền vote với những đề xuất phát triển của Ethereum (EIP), có thể nói tương lai phát triển của Ethereum phụ thuộc vào sự quyết định của các thành phần trong DAO.

Compound

Compound là một protocol rất thành công việc quản trị on-chain. Với việc cho phép token holders tham gia bỏ phiếu với các đề xuất trong protocol, đi cùng với sự ra mắt của token COMP vào ngày 15 tháng 6 năm 2020, đã giúp Compound có một kế hoạch tăng trưởng rõ ràng, từ đó tiếp tục duy trì vị thế là một trong những lending platforms hàng đầu.

Sushiswap

Sushi là một case khá hay về việc cộng đồng có vai trò quyết định trong sự phát triển của dự án. Vào hồi tháng 7/2021, đã có một đề xuất bán khoảng hơn 50 triệu token SUSHI cho VC với giá discount, cuối cùng cộng đồng không thông qua đề xuất này và Sushi tiếp tục phát triển mà không có nguồn vốn của VC.

Chúng ta sẽ không nhắc đến lợi ích hay thiệt hại mà quyết định này mang lại, mà chỉ muốn nói rằng DAO đang có một vị thế cực kỳ quan trọng và sức mạnh của cộng đồng đang được thể hiện rõ ràng nhất thông qua DAO.

Shared-based DAO

The LAO

The LAO là 1 quỹ đầu tư mạo hiểm trên mạng Ethereum blockchain. The LAO được hình thành từ các hợp đồng thông minh phức tạp. LAO tokens sẽ được bán trong đợt chào bán đầu tiên, người mua các LAO tokens này sẽ có quyền bỏ phiếu, biểu quyết.

Tuy nhiên, Ethereum đã tách thành 2 chuỗi sau sự kiện bị hack đó là:

Blockchain Ethereum (ETH): Đảo ngược các giao dịch gian lận, làm vụ hack chưa từng xảy ra.
Ethereum Classic (ETC): Không tác động vào giao dịch gian lận mà tập trung nhiều hơn vào bảo mật và khả năng sử dụng.

The LAO đã thực hiện thành công 35 khoản đầu tư, đa phần là các dự án trên Ethereum như Lido Finance, Gitcoin hay Zapper.

Làm sao để đánh giá 1 DAO sẽ thành công?

Để đánh giá một DAO có thành công hay không, ta có thể dựa vào một vài tiêu chí như:

Có định hướng phát triển dự án tốt

Tuy DAO dành cho mọi người, nhưng không có nghĩa là không có những nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong DAO. Những đề xuất của họ có tác động lớn và là tác nhân trực tiếp đến sự phát triển của DAO.

Ví dụ như Compound, các nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất đến quyết định của DAO đều là những VC, người nổi tiếng trong giới Crypto. Tầm nhìn và kiến thức của họ đã giúp Compound có những kế hoạch phát triển rất tốt trong thời gian qua.

Cộng đồng DAO lớn mạnh

Hiệu ứng mạng lưới đóng một vai trò quan trọng đến sự phát triển của bất kỳ một dự án nào. Không phải ngẫu nhiên DOGE có thể ngồi trên top dự án có vốn hóa cao nhất thị trường, khi cộng đồng mạnh và hỗ trợ lẫn nhau thì dự án đó có thể tiến rất xa.

Các ví dụ về các dự án có cộng đồng DAO mạnh mẽ ở thời điểm hiện tại có thể nhắc tới như SushiSwap (SUSHI), Olympus DAO (OHM), Gitcoin (GTC),… Ta có thể đánh giá nhanh chỉ bằng việc lướt nhóm Discord, telegram của dự án, cộng đồng của họ rất mạnh và đều tham gia tích cực các đề xuất của dự án.